Siber Zorbalık

Siber Zorbalık

• Zorbalık kişi ya da kişiler tarafından belirli bir süreç içerisinde tekrarlanan ya da bir defadan fazla gerçekleştirilen, içinde bir güç dengesizliği barındıran, gücü elinde tutmak isteyenlerin ihtiyaçlarını karşılayan, engellemeye gücü yetmeyenlerin maruz kaldığı ve çeşitli şekillerde (sözel, psikolojik, fiziksel v.b) ortaya çıkan davranış biçimidir. İsimsiz çağrılar, gizli kimlikle gönderilen yararsız e-postalar, hakaret ve tehdit içeren, bir kişi ya da grubu karalamak için e-posta ya da kısa mesajlar ile yayılan ses, görüntü ve metinler, virüslü e-postalar gibi tüm bu zararlı eylemlerde sanal zorbalık kategorisine girmektedir. İnternette zorbalık yapan kişi tarafından kurbanın kişisel web sitesine, sohbet odalarına, online duyuru panolarına; açık saçık, müstehcen, onur kırıcı, utandırıcı iftira dolu mesaj ve postalar yollanmaktadır.
• Siber zorbalık bilgisayar ve cep telefonları aracılığı ile yapılmaktadır.Günümüzde birçok kullanıcı yasal olarak cep telefonu taşımakta bu da kötü niyetli kişilerin korkutucu ve tehdit edici mesajlar yollamasını kolaylaştırmaktadır. Düşmanlık taşıyan mesaj veya resimler kurbana cep telefonu aracılığı ile de gönderilmektedir. Bugün Amerika‟da yaşları 12 ila 17 arasında değişen gençlerin %87‟si cep telefonu, bilgisayar gibi diğer insanlarla her zaman ve her yerde iletişim kurabilmelerini sağlayan elektronik araçları kullanmaktadır. (akt.,Aksaray,2011).Bu durum zorbalığı sürekli hale getirmiştir. Suçlu, bu araçlar aracılığı ile incitici ve karalayıcı mesajlarını günün her saatinde kurbana ve onu tanıyan şahıslara gönderebilmekte veya diğer internet kullanıcılarının ziyaret ettikleri herkese açık ortamlarda görülmesini sağlamaktadır. Bu olumsuz deneyim ergenin internet kaynaklarından özgürce faydalanmasını engellediği gibi fiziksel ve psikolojik rahatsızlıklara da yol açmaktadır.Bu mesajların hızlı bir şekilde, kim tarafından gönderildiği belli olmadan, geniş bir izleyici kitlesine ulaştırılabilmesi teknoloji kullanımının toplumda en fazla endişe yaratan boyutudur.

• Günümüzde interneti kullanmadığımız alan yok denecek kadar azdır. Özellikle çocuklara ve gençlere sayısız imkan oluşturmuştur. Gençler interneti bir çok alanda (oyun oynamak,sohbetetmek,bilgi arama vb.) kullanmaktadır. İnternetin farklı amaçlarla,farklı şekillerde kullanılması ve artık bağımlılık oluşturacak bir seviyeye gelmesi son yıllarda bir çok olaya neden olan bir durumdur. Bunlardan en önemlisi ; siber zorbalıktır. Siber zorbalık; bir kişinin yada grubun başka kişi yada gruba zarar vermek amacıyla internet, bilgisayar, cep telefonu vb. Kullanarak tekrarlayıcı tarzda yapılan davranışlardır. Bu duruma maruz kalan kişi sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Siber zorbalığın 2 ana türü vardır ; teknik temelli elektronik siber zorbalık ve iletişim temelli siber zorbalıktır. Siber zorbalık internet yada cep telefonu üzerinden ; bir kişiye ait e-mail hesabı yada sosyal paylaşım sitesinin şifresini ele geçirip gizlice girerek, o kişinin hoşuna gitmeyecek şeyler yapma, o kişinin saygınlığını zedeleyecek davranışlarda bulunmak, bir kişi internette ki bir ortamdan (oyun, sosyal paylaşım sitesi gibi) dışlamak,benzer şekilde düşmanlık taşıyan mesaj veya resimler yollayarak yapılır. Tüm dünyada yapılan çalışma oranlarına bakıldığında gençlerin ortalama %20’si siber zorbalık yapmakta,%25 i de siber mağdur olmaktadır. Siber zorbalık önlenmediğinde ; kişinin  kendisine saygısını ve başkalarının gözünde  olan saygınlığını  yitirmesine neden olabilir, çevresinde ki kişilerle ilişkileri bozulabilir. Öğrenciyse okul başarısında  düşüş okulu terk etme vs gibi durumlar görülebilir,kaygı ve depresyon gelişebilir, intihar girişim riski artabilmektedir.

Siber zorbalığın olumsuz etkileri

• Siber zorbalık gören çocuklar üzüntü, anksiyete, korku gibi duyguları daha fazla hissettiklerini belirtmişler, ayrıca konsantrasyon bozukluğu nedeniyle okul notlarında düşmeler olduğunu ifade edilmiştir. (akt.,Aksaray,2011)
• Siber zorbalık yaşayan çocuklar okuldan kaçma, okula devamsızlık ve okula silah getirme gibi okulla ilgili davranış problemlerini daha fazla göstermişlerdir. (akt.,Aksaray,2011)
• Siber zorbalık deneyimi gençler arasında depresyon, madde kullanımı ve suç işleme oranlarını yükseltmektedir.  (akt.,Aksaray,2011)
• Siber zorbalık yapan gençler kuralları çiğneme, saldırganlık gibi davranış problemlerine daha yatkın bulunmuşlardır (akt.,Aksaray,2011)
• Patchin ve Hinduja (2006) yaptıkları çalışmada birçok (%60‟a yakın) siber zorbalık kurbanının internetteki davranışlardan olumsuz yönde etkilendiklerini ve bu davranışları okulda ve evde arkadaş ilişkilerine yansıttıklarını bulmuşlardır. (akt.,Aksaray,2011)
• Zorbalık yapan veya kurban rolünde olduğunu belirten ergenler problem davranışlar, alkol ve sigara kullanımı, depresif belirtiler ve düşük okul başarısı göstermektedirler .(akt.,Aksaray,2011)
• İnternette zorbalık deneyimi gençlerde sosyal anksiyeteye yol açmaktadır.  Toplum içinde kaygı yaratmayacak durumlarda bile kaygılarında artış olduğu gözlenmektedir.
• Siber zorbalık genç insanlar arasında önemli sorunlara yol açmaktadır. Bunlar düşük benlik saygısı, zayıf akademik performans, depresyon, stres ve bazı vakalarda şiddet ve hatta intihardır.
• Arıcak‟a göre (2009) siber zorbalık kurban ve zorbaları herhangi bir zorbalık yapmamış, zorbalığa maruz kalmamış olan kişilerden daha fazla psikiyatrik belirtiler göstermektedirler. Bu psikiyatrik belirtiler düşmanca duygular ve psikotik belirtilerdir. ( Arıcak, 2015)

• Yapılan araştırmaların ortaya koyduğu sonuçlara göre, siber zorbalıkla ilgili yaşanan deneyimlerin yol açtığı stres, korku ve hayal kırıklıkları çok ciddi akademik, psikososyal ve yaşamsal problemlere sebep olmaktadır.

• Siber kurban kendisini taciz eden kişinin kim olduğunu çoğu zaman bilmemektedir. Zorbalık yapan kişi kurbanın kapı komşusu veya en yakın arkadaşı bile olabilmektedir. Bu nedenle de daha korkutucu ve etkileyicidir. Gizlilik, saldırgana gerçek hayatta davranamayacağı kadar rahat davranma olanağı sağlamaktadır. Herhangi bir tepki alabileceği ya da izinin araştırılıp bulunabileceği korkusu olmadığı için saldırgan daha korkutucu ve taciz edici olmakta hatta başka bir karaktere veya kişiliğe bürünebilmektedir. Zorbalık yüz yüze yapılmayınca kurbanla empati yapılamamaktadır, çünkü saldırgan karşısındaki kişiye ne kadar zarar verdiğini ve onun ne hissettiğini görme şansına sahip değildir.  (Arıcak,2015)
• Siber zorbalığa maruz kalan öğrencilerin bu durumun üstesinden kendi çabalarıyla gelmeye çalışmaları; aile, öğretmen ve okul müdürüne durumu bildirme gibi baş etme stratejilerini daha az tercih etmeleri, çocukların siber zorbalığa uğradıklarının aile tarafından öğrenildiği takdirde sahip oldukları internet, cep telefonu ve bilgisayar gibi teknolojik araçları kullanmalarına sınır getirileceğinden korkmalarından, zorbalığı şaka olarak algılamalarından, siber zorbanın ailesinin durumu öğrendiğinde umursamaz davranacağı ve herhangi bir şey yapmayacağını düşünmelerinden, zorbalık okul dışında gerçekleştiği için öğretmenlerin siber zorbalığı engelleyemeyeceklerine inanmalarından, zorbalığı yapan kişiyi söyledikleri takdirde arkadaşları tarafından  ispiyoncu olarak etiketlenmekten korkmalarından, siber zorbalıkla tek başlarına mücadele edebileceklerine inanmalarından ve yetişkinlere durumu bildirdiklerinde daha fazla siber zorbalığa maruz kalabilecekleri konusunda endişe duymalarından kaynaklanabileceği ileri sürülebilir.  Bu noktada  eğitimcilere ve ailelere  büyük roller düşmektedir.

• Anne, baba ve eğitimcilerin hem bu çeşit bir zorbalığı engellemek, hem de zorbalığa maruz kalmış çocukların durumdan olumsuz etkilenmelerini azaltabilmek için bilinçlenmeleri ve buna bağlı olarak bazı önlemleri almaları gerekir. Öncelikle çocukların sosyal iletişim ağları ile erişimleri süre ve içerik açısından sürekli kontrol altında tutulmalıdır. Bu mecralarda çocukların kiminle iletişim kurdukları ve neler yaptıkları gözlemlenmelidir.  Anasınıfından itibaren her yaşta çocuk, genç ve onların ailelerine teknolojik araçların sağlıklı ve doğru kullanımıyla ilgili eğitim verilmelidir.
• Öğretmenlerimizin riskli çocukları tespit konusunda bilgili olmaları gerekir. Özellikle başarısında düşüşler ve sosyal iletişim açısından farklılıklar gösteren öğrencilerle görüşmeli, onları rehberlik servisine yönlendirmelidirler. Çocuklara siber zorbalığa maruz kaldıklarında neler yapabilecekleri anlatılmalıdır. Zorbalığa maruz kalan birçok çocuk, nasıl bir tutum sergileyeceği konusunda kararsızdır. Çoğu korktuğu, korkutulduğu, kendisine inanılmayacağı düşüncesiyle yaşadıklarını yakınları ile paylaşmak istemez. Bu yüzden zorbalığa maruz kalan çocuklar kendilerini savunacaklarını düşündükleri bir gruba katılma veya karşı zorbalığa başvurma gibi kendi geliştirdikleri sağlıksız yöntemlere başvurabilirler. Unutmamamız gereken, çocuğa herhangi bir olumsuzlukla karşılaştığında bizlere kolayca anlatabilecekleri, olayı bizlerle paylaşabilecekleri güven ve rahatlığı verebilmektir.